Efekty kolagenu na skórę

Kolagen jest głównym białkiem strukturalnym u kręgowców. Około połowa całkowitego kolagenu w ciele znajduje się w skórze, a około 70% materiału innego niż woda obecnego w skórze i ścięgnach to kolagen. Utrata lub niedobór kolagenu prowadzi do pogorszenia kondycji skóry, większej podatności na urazy, bóle stawów oraz obniżenia zdolności organizmu do regeneracji. Kolagen w organizmie człowieka – gdzie […]

Młoda skóra charakteryzuje się jędrnością, gładkością oraz naturalnym blaskiem, które są efektem prawidłowej struktury i sprawnego funkcjonowania wszystkich jej warstw. Wraz z wiekiem zachodzą jednak liczne, złożone zmiany zarówno w skórze właściwej, jak i naskórku, które wynikają z procesów starzenia się oraz wpływów zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, zanieczyszczenia środowiska czy styl życia. Redukcja i […]

Już po 20–25. roku życia w organizmie człowieka rozpoczyna się naturalny i stopniowy proces spadku produkcji kolagenu, który według badań naukowych wynosi średnio około 1–1,5% rocznie. Ta utrata kolagenu, chociaż powolna, jest trwała i wpływa na zmniejszenie zdolności organizmu do efektywnej odbudowy i regeneracji kluczowych struktur, takich jak skóra, stawy i kości. Zmniejszona produkcja tego […]

W miarę starzenia się organizmu, już od ok. 25. roku życia zauważalny jest spadek ilości kwasu hialuronowego w skórze. Dane wskazują, że między 25. a 50. rokiem życia ilość kwasu hialuronowego w skórze może obniżyć się  o jedną czwartą, a nawet o połowę.  Spadek kwasu hialuronowego w skórze związany ze starzeniem się Proces starzenia się organizmu wiąże […]

Wolne rodniki (reaktywne formy tlenu, RFT)  to grupa bardzo wielu cząstek i atomów o bardzo krótkim czasie życia. Jeżeli wolny rodnik znajdzie się w sąsiedztwie włókien kolagenu, natychmiast je uszkadza.  Czym są wolne rodniki? Wolne rodniki, zwane też reaktywnymi formami tlenu (RFT), to cząsteczki lub atomy posiadające niesparowany elektron. Właśnie ta właściwość czyni je wysoce […]

Rola fibroblastów w macierzy pozakomórkowej Fibroblasty to komórki odpowiedzialne za produkcję białek strukturalnych i glikozaminoglikanów budujących macierz pozakomórkową (ECM) skóry – przede wszystkim kolagenu, elastyny oraz kwasu hialuronowego. Prawidłowa aktywność fibroblastów warunkuje elastyczność, jędrność i nawilżenie skóry. Z wiekiem i pod wpływem stresu oksydacyjnego fibroblasty stają się mniej aktywne, co skutkuje spadkiem syntezy włókien kolagenowych […]

Dzięki swojej unikalnej budowie i wysokiej biodostępności hydrolizowany kolagen oddziałuje na skórę na wielu poziomach. Badania pokazują, że jego działanie nie ogranicza się jedynie do bycia budulcem – peptydy aktywnie pobudzają komórki skóry do regeneracji, wspierają jej nawilżenie i chronią przed uszkodzeniami zewnętrznymi. Kluczowe i najlepiej przebadane zdolności peptydów kolagenowych mające wpływ na wygląd skóry […]

Badania wskazują, że w suplementacji kolagenem na skórę pierwsze rezultaty można zaobserwować już po ok. 4 tygodniach, a najwyraźniejsze są po 8 tygodniach. Szybkość efektów zależy od przyswajalności kolagenu i rodzaju spożywanych peptydów. Suplementacja kolagenem VERISOL® w badaniach klinicznych na skórę preparatem VERISOL® przyniosła statystycznie istotną różnicę po 4 tygodniach suplementacji, a Naticol® w dawce 2,5 g dał statystycznie istotne rezultaty […]

Jak działa kolagen VERISOL® i inne markowe hydrolizaty kolagenu? Dzięki suplementacji kolagenu komórki tworzące kolagen rozpoznają specyficzne peptydy sygnałowe kolagenu krążące we krwi jako nadmierny rozkład własnego kolagenu w skórze. Jest to bodziec potrzebny naszym fibroblastom do zwiększenia własnej aktywności metabolicznej. Rezultatem jest większa i szybsza synteza nowego kolagenu skórnego i wszystkich innych białek macierzy zewnątrzkomórkowej, równoważąca to, […]

Badanie kliniczne wykazało, że regularne przyjmowanie VERISOL® może przyczynić się do poprawy nawilżenia skóry, co może być odpowiedzią na wiele problemów dermatologicznych związanych z suchością i starzeniem się skóry. Nawilżenie skóry zwiększyło się wśród badanych po 4 i 8 tygodniach o 11-14%. W porcji dziennej suplementów Ysto Collagen Your Skin i Ysto Collagen Smart z biotyną […]

Badanie kliniczne przeprowadzone na 69 kobietach w wieku od 35 do 55 lat wykazało, że VERISOL® prowadzi do znacznie większej elastyczności skóry w porównaniu z leczeniem placebo. Efekt ten można było zmierzyć już po 4 tygodniach i utrzymywał się po 8 tygodniach suplementacji VERISOL®. Elastyczność skóry po 4 i 8 tygodniach przyjmowania wzrosła średnio o 7%. Po kolejnych 4 […]

Badania nad suplementacją kolagenem w ostatnich latach zyskały ogromne znaczenie w kontekście pielęgnacji skóry oraz walki z oznakami starzenia. Szczególne miejsce zajmuje tutaj kliniczne badanie z 2014 roku, które dostarczyło cennych informacji na temat skuteczności peptydów kolagenowych VERISOL®. Badanie kliniczne z udziałem 100 kobiet W 2014 roku przeprowadzono badanie kliniczne, w którym wzięło udział 100 kobiet. Uczestniczki zostały poddane doustnej suplementacji peptydami kolagenowymi […]

Około 85% dorosłej populacji kobiet na świecie cierpi z powodu cellulitu. Cellulit powstaje głównie na skutek zaburzeń macierzy skórnej, w połączeniu z nadmiarem tłuszczu podskórnego oraz nadmiarem płynu międzytuszowego. Suplementacja VERISOL® korzystnie wpływa na macierz zewnątrzkomórkową skóry i może pomóc w redukcji cellulitu. W przeciwieństwie do obecnych suplementów na cellulit, które działają głównie na aspekty związane z […]

W badaniu nad wpływem  z 2022 roku wykorzystano modele komórkowe i zwierzęce do pomiaru nawilżenia skóry, obserwacji histologicznych, aktywności przeciwutleniającej, czynników związanych z nawilżaniem, czynników związanych z syntezą kolagenu oraz czynników związanych z melanogenezą w komórkach skóry i skórze zwierząt.  Badanie wykorzystywało zarówno modele komórkowe (komórki skóry człowieka), jak i zwierzęce (bezwłose myszy), aby ocenić […]

Badania prowadzone na zlecenie największych europejskich marek surowców kolagenowych Naticol® i VERISOL® potwierdzają, że niskie dawki markowych peptydów kolagenowych – już od 2,5 g – mogą mieć istotny wpływ na elastyczność skóry i zmniejszenie objętości zmarszczek. Nie liczy się ilość tylko bioaktywność Surowce kolagenowe w porcjach 10 g i więcej mogą z nie przynosić żadnych […]

Na podstawie: 49 ORAL SUPPLEMENTATION OF SPECIFIC COLLAGEN PEPTIDES HAS BENEFICIAL EFFECTS ON HUMAN SKIN PHYSIOLOGY: A DOUBLE-BLIND, PLACEBO-CONTROLLED STUDY Proksch E, Segger D, Degwert J, Schunck M, Zague V, Oesser S. Oral supplementation of specific collagen peptides has beneficial effects on Human skin physiology: a double-blind, placebo-controlled study. Skin Pharmacol Physiol. 2014;27(1):47-55. doi: 10.1159/000351376. […]

Kolagen i kwas hialuronowy to dwie kluczowe substancje odpowiedzialne za zdrowie i wygląd naszej skóry. Z najnowszych badań wynika, że dipeptyd pochodzący z kolagenu, proline-hydroksyproline (Pro-Hyp), odgrywa istotną rolę w stymulacji syntezy kwasu hialuronowego, co może mieć bezpośrednie przełożenie na poprawę kondycji skóry. Pro-hyp – najważniejszy dipeptyd kolagenu Po spożyciu kolagen ulega rozkładowi na mniejsze […]

Di- i tripeptydy kolagenowe to krótkie łańcuchy peptydowe, które składają się odpowiednio z dwóch (di-) i trzech (tri-) aminokwasów, powstające podczas procesu hydrolizy – rozpadu dłuższych łańcuchów białkowych na mniejsze fragmenty. W suplementach diety di- i tripeptydy są wysoce cenione za ich biodostępność i zdolność do promowania produkcji kolagenu. Ich mniejszy rozmiar umożliwia łatwiejszą absorpcję przez jelita i […]

Kolagen, jako główny składnik tkanek łącznych, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu integralności i funkcji bariery skóry. Hydrolizat kolagenu (CH) zawiera bioaktywne dipeptydy, takie jak prolylo-hydroksyprolina (Pro-Hyp) i hydroksyprolylo-glicyna (Hyp-Gly), które wykazują potencjalne korzyści zdrowotne. Badania sugerują, że te dipeptydy mogą poprawiać funkcje bariery skóry, zmniejszając utratę wody przez skórę (TEWL) oraz zwiększając zawartość wody w […]

Do tej pory zidentyfikowano i rozróżniono 29 typów kolagenu. Mimo podobnej, trójhelikalnej budowy kolagenu należy rozróżniać jego typy ze względu na strukturę przestrzenną oraz lokalizację w organizmie. Typy I, II, III, V oraz XI stanowią prymarny budulec – odpowiadają za tworzenie się włókien. Różne typy kolagenu (np. I, II, III) mają różne funkcje w organizmie, ale to wcale […]

Hydroksyprolina (Hyp) to unikalny aminokwas występujący niemal wyłącznie w kolagenie, w szczególności w jego trójhelikalnej strukturze. Stanowi około 10–14% całkowitej masy kolagenu. Dzięki tej specyficzności obecność hydroksyproliny w osoczu, moczu lub tkankach może być bezpośrednio powiązana ze spożyciem kolagenu i jego metabolizmem. Podczas trawienia kolagenu, enzymatyczna degradacja rozkłada go na peptydy i aminokwasy, w tym […]

Liofilizowany kolagen to kolagen, który przeszedł proces liofilizacji, znany także jako suszenie sublimacyjne czy suszenie mrozem. To popularna, ale bardzo droga technika konserwacji używana w suplementach diety, która pozwala zachować biologiczne i strukturalne cechy tego białka. Ok. 200 badań naukowych potwierdza skuteczność działania hydrolizatów kolagenu na różne aspekty ludzkiego zdrowia. Żadne ze znanych nam badań […]

W ramach 8-tygodniowego badania z podwójnie ślepą próbą uczestniczyło 56 kobiet w wieku 30-55 lat, z problemami suchej i szorstkiej skóry. Kobiety zostały podzielone na grupy otrzymujące 2,5 g CH o masie cząsteczkowej 1000 Da lub placebo. Pomiar nawilżenia, elastyczności i szorstkości skóry był przeprowadzany na początku, po 4 i 8 tygodniach. Nawilżenie skóry: W […]

Badania kliniczne kolagenu Peptan – wieprzowego i rybiego przyniosły zaskakujące wnioski. Trzydzieści trzy kobiety równomiernie zostały przydzielone do jednej z trzech grup – placebo, Peptan F oraz Peptan P. Uczestniczki spożywały doustnie 10 g Peptanu pochodzenia rybnego (Peptan®F) lub wieprzowego (Peptan®P) dziennie przez okres 8 tygodni. Wszystkie uczestniczki zakończyły badanie zgodnie z protokołem, a żadne nie […]

Glicyna jest jedną z głównych jednostek strukturalnych kolagenu, stanowiącą około 30% aminokwasów kolagenowych. W ciągu ostatnich lat zgromadzono dowody wskazujące, że glicyna ma działanie przeciwzapalne. Efekty te występują, przynajmniej częściowo, poprzez aktywację kanałów chlorkowych bramkowanych glicyną (GlyR). Badanie miało na celu prześledzenie potencjału przeciwzapalnego hydrolizatu kolagenu na myszach. Po doustnym przyjęciu 12,5, 25 lub 50 […]

Stres oksydacyjny prowadzi do uszkodzeń komórek i jest czynnikiem wielu chorób, takich jak nowotwory czy cukrzyca. Naturalne przeciwutleniacze pomagają zwalczać negatywne skutki nadmiaru reaktywnych form tlenu (ROS). Badania skupiają się na pozyskiwaniu takich związków z surowców naturalnych, w tym odpadów rybnych. Hydrolizaty żelatyny ze skóry tilapii nilowej, przetwarzane enzymatycznie (np. Alcalase®), wykazują działanie przeciwutleniające oraz […]

Wyniki badania klinicznego z 2016 roku wykazały, że zastosowanie hydrolizatów kolagenu, szczególnie o masie cząsteczkowej 4000 Da, znacząco poprawiło jędrność skóry oraz zmniejszyło widoczność zmarszczek w porównaniu z grupą placebo. Również zwiększyła się ogólna elastyczność skóry. Uczestniczki zgłaszały wysoki poziom satysfakcji z efektów kuracji, a leczenie nie wiązało się z żadnymi niepożądanymi zdarzeniami. To badanie potwierdza potencjał specyficznych […]

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy nie da się stwierdzić, że kolagen w postaci suplementu diety jest w 100% bezpieczny w ciąży, dla mam karmiących i dzieci karmionych mlekiem matki suplementującej kolagen. Kolagen to białko wstępujące naturalnie w ludzkim organizmie. Lekarz, położna lub dietetyk z doświadczeniem w prowadzeniu ciężarnych mogą zdecydować czy w danym, konkretnym przypadku […]

Starzenie się skóry jest stanem fizjologicznym, prowadzącym do zmian strukturalnych i funkcjonalnych skóry. Typowymi oznakami starzenia się jest stopniowy spadek poziomu kwasu hialuronowego (HA) w skórze i pojawianie się zmarszczek. Dlatego skuteczna suplementacja kwasu hialuronowego może przeciwdziałać niedoborom HA i poprawiać parametry skóry, zapewniając bezpieczny profil stosowania. W jednym z badań oceniano suplement diety zawierający […]

Hialuronian (HA) występuje we wszystkich tkankach łącznych i narządach, w tym w skórze i płynie stawowym. Jednak w niewielu badaniach klinicznych kompleksowo oceniano wpływ doustnego kwasu hialuronowego na stany skóry, w tym zmarszczki i nawilżenie. W jednym z badań przeprowadzono kontrolowaną placebo, randomizowaną, podwójnie ślepą próbę codziennego spożycia HA (120 mg) przez 12 tygodni z […]

Hialuronian sodu, kwas hialuronowy (HA) jest coraz częściej stosowany jako suplement diety poprawiający wygląd skóry. W jednym z badań sprawdzono czy fizjologiczna aktywność kwasu hialuronowego w organizmie zmienia się wraz z jego masą cząsteczkową. W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą i grupą kontrolną placebo 61 osób z suchą skórą otrzymywało doustnie HA (120 mg/dzień) […]

Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy, odgrywa kluczową rolę w syntezie kolagenu – podstawowego białka strukturalnego naszego organizmu. Jej niedobór może prowadzić do zaburzeń w metabolizmie kolagenu, co skutkuje poważnymi patologiami, takimi jak upośledzone gojenie ran, osłabienie wytrzymałości blizn czy przedwczesne starzenie się skóry. Proces syntezy kolagenu wymaga obecności witaminy C, która pełni funkcję […]

Witamina C jest niezbędnym dla zdrowia mikroskładnikiem, który można pozyskać zarówno z suplementów syntetycznych, jak i z naturalnych źródeł, takich jak owoce i warzywa. Chociaż syntetyczna witamina C i ta pochodząca z żywności mają identyczną strukturę chemiczną, badania sugerują, że naturalne źródła witaminy C oferują szereg dodatkowych korzyści zdrowotnych wynikających z obecności współwystępujących składników odżywczych. […]

Życie na Ziemi opiera się na węglu, ale to inne pierwiastki obecne w skorupie ziemskiej odgrywają kluczową rolę w podtrzymywaniu procesów biologicznych. Pierwiastki te są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka i odgrywają istotną rolę w utrzymaniu homeostazy skóry – największego organu ludzkiego ciała. Woda jako medium życia Ciało człowieka składa się w 60-70% z […]

Krzem jest drugim najpowszechniej występującym pierwiastkiem na Ziemi i trzecim pod względem liczebności pierwiastkiem śladowym w organizmie człowieka. Występuje w wodzie, źródłach roślinnych i zwierzęcych. Sugeruje się, że w skórze krzem jest ważny dla optymalnej syntezy kolagenu i aktywacji enzymów hydroksylujących, poprawiając siłę i elastyczność skóry. Jeśli chodzi o korzyści dla włosów, zasugerowano, że wyższa […]

Miedź, oprócz swoich właściwości przeciwinfekcyjnych i przeciwzapalnych, może odgrywać rolę w tworzeniu wiązań krzyżowych i dojrzewaniu kolagenu w gojących się ranach. Sole miedzi i manganu wydają się mieć stymulujący wpływ na proliferację keratynocytów i fibroblastów w powłokach jednowarstwowych. Synteza dojrzałej elastyny i kolagenu może być kontrolowana przez dostępność miedzi. Miedź jest kofaktorem niezbędnym dla aktywności lizyloksydazy, enzymu zaangażowanego w tworzenie wiązań […]

Selen jest pierwiastkiem śladowym, który odgrywa kluczową rolę w ochronie skóry przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki oraz promieniowanie UV. Jako składnik enzymu peroksydazy glutationowej selen wspiera procesy przeciwutleniające, chroniąc komórki skóry przed stresem oksydacyjnym. Jego odpowiedni poziom w organizmie jest niezbędny dla utrzymania zdrowej, elastycznej i młodo wyglądającej skóry. Selen uczestniczy w neutralizacji nadtlenków […]

W przeprowadzonym eksperymencie z 2020 roku uczestniczyły łącznie 23 kobiety w wieku od 35 do 59 lat, z czego 20 ukończyło badanie. Uczestniczki podzielono na grupy otrzymujące MSM w dawkach 1 g/d i 3 g/d oraz grupę placebo. Badanie trwało 16 tygodni i obejmowało zarówno ocenę ekspertów, instrumentalne pomiary, jak i subiektywne opinie uczestniczek. Zmarszczki […]

Siarka jest trzecim co do obfitości pierwiastkiem mineralnym w ciele, pochodzącym prawie wyłącznie z białek. Tylko dwa aminokwasy – metionina i cysteina zawierają siarkę. Metionina nie może być syntetyzowana w ciele, dlatego musi być dostarczana z dietą. Z drugiej strony cysteina jest syntetyzowana przez ludzki organizm, ale proces ten wymaga stałego dostarczania siarki. MSM stanowi […]

Polifenole są związkami pochodzenia naturalnego charakteryzującymi się właściwościami bakteriostatycznymi i bakteriobójczymi. Istnieją badania wskazujące na potencjał przeciwbakteryjny związków z tej grupy zawartych w owocach borówki. Zespół pod kierownictwem Zhou w 2020 r. przeprowadził testy dotyczące oceny działania przeciwdrobnoustrojowego ekstraktu V. uliginosum wobec bakterii Gram-ujemnych (Vibrio parahaemolyticus, Salmonella enteritidis) i Gram-dodatnich (Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenes). Surowy […]

Antocyjany są polifenolami, którym przypisywane są właściwości przeciwnowotworowe. Jednocześnie istnieją prace badawcze wskazujące na to, że ekstrakty z borówek bogate w antocyjany mogą stanowić potencjalny element terapii chorób onkologicznych. Obiecujące wyniki dotyczą między innymi leczenia raka jelita grubego – nowotworu złośliwego, który rozwija się w końcowym odcinku przewodu pokarmowego. Nowotwór jest odpowiedzialny za wysoką liczbę […]

Polifenole są obszerną grupą związków występujących naturalnie w różnych pokarmach roślinnych, w tym w owocach jagodowych roślin z rodzaju Vaccinium. Zawartość i biodostępność polifenoli w owocach borówek z tego samego gatunku może się od siebie różnić. Jest to związane z faktem, że na te wskaźniki mogą wpływać różne czynniki, takie jak klimat, warunki uprawy, okres […]

Młode pędy bambusa są bogate w wiele cennych składników, takich jak To właśnie ze względu na moc antyoksydacyjną bioflawonoidów, ekstrakt bambusa tak chętnie wykorzystuje się w suplementach diety i kosmetykach. W Ysto Collagen Your Skin znajduje się 61,1 mg ekstraktu z pędów bambusa, w tym 42,8 mg krzemionki. Na podstawie: Harshada Vasave i in., Bamboo’s […]

Badania dotyczące właściwości antyoksydacyjnych ekstraktów z owoców różnych gatunków borówek wskazują na ich istotny potencjał przeciwutleniający i przeciwzapalny. Bayazid i wsp. w 2021 r. opublikowali pracę badawczą dotyczącą wyników testów in vitro aktywności antyoksydacyjnej alkoholowych ekstraktów z borówki czarnej. Aktywność przeciwutleniającą we wspomnianej publikacji mierzono na podstawie całkowitej zawartości fenoli, flawonoidów i kwasu askorbinowego. Ekstrakt […]

Narażenie skóry na promieniowanie ultrafioletowe prowadzi do utraty żywotności komórek, uszkodzenia błon i odkładania się nadmiernej ilości elastyny. Luteina jest znana z ochrony skóry przed promieniowaniem i światłem niebieskim, ma właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, fotoprotekcyjne i przeciwnowotworowe. Celem jednego z badań naukowych było udowodnienie przeciwstarzeniowego i przeciwnowotworowego działania luteiny poprzez regulację przebudowy macierzy zewnątrzkomórkowej. W tym […]

Luteina to barwnik roślinny należący do dobrze znanej grupy karotenoidów. Człowiek nie jest zdolny do syntezowania karotenoidów, więc ich obecność w tkankach ludzkich ma wyłącznie pochodzenie dietetyczne. Luteina, obok β-karotenu, jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych karotenoidów w owocach i warzywach często spożywanych przez różne populacje. Występuje w wielu naturalnych produktach, w tym w brokułach, szpinaku, […]

Luteina to barwnik roślinny należący do grupy karotenoidów, których człowiek nie syntetyzuje, a więc muszą być dostarczane z zewnątrz. Luteina wspiera zdrowie serca, chroni naszą skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez promieniowanie UV, zmniejsza stres oksydacyjny i posiada właściwości przeciwzapalne.  Luteina posiada silne właściwości antyoksydacyjne i jest w stanie złagodzić możliwe uszkodzenie oksydacyjne, dezaktywując wolne rodniki powstałe […]

Skóra jest narażona na liczne czynniki środowiskowe, które mogą prowadzić do przedwczesnego starzenia się. Być może żaden z tych czynników nie jest bardziej wszechobecny niż ultrafioletowe (UV) światło słoneczne. Podstawową, natychmiastową obroną przed szkodliwym działaniem środowiska na skórę jest zdolność przeciwutleniająca skóry. Jednakże ten system obronny może zostać osłabiony przez umiarkowaną ekspozycję na światło UV. […]

Hydrolizowany kolagen to specyficzna forma kolagenu, która przeszła proces chemiczny lub enzymatyczny rozkład na mniejsze i krótsze łańcuchy peptydowe. To sprawia, że peptydy są lepiej przyswajalne przez ludzki organizm. Co istotne, peptydy kolagenowe uzyskane w tym procesie nie tworzą żelu, jak żelatyna, i mogą być łatwo rozpuszczane nawet w zimnej wodzie. Do hydrolizy często używa się enzymów, […]

Podczas gdy korzyści kolagenu dla skóry, kości i stawów są dobrze udokumentowane w licznych badaniach naukowych, pojawiają się nowe doniesienia o skuteczności kolagenu w innych obszarach zdrowia, np. kontrola wagi.   Kolagen jako komunikator w organizmie Nowoczesne badania coraz częściej podkreślają, że kolagen nie jest jedynie biernym materiałem budulcowym, ale pełni funkcję biochemicznego języka, za pomocą którego […]